Po raz pierwszy poinformowano o planach wprowadzenia programu Starter Homes w 2014 roku. Już wtedy komentowano, że program będzie porażką i przyniesie więcej szkód niż pożytku. Teraz okazuje się, że może być gorzej niż pierwotnie przypuszczali eksperci.
Program Starter Homes nie został uruchomiony. Wiadomo na razie, że będzie przeznaczony dla osób zamierzających nabyć swój pierwszy dom w UK. Tacy ludzie będą mogli liczyć na zniżkę w wysokości 20% ceny kupowanej nieruchomości. Wartość domów oferowanych w ramach programu nie będzie przekraczać 250 tys. funtów (i 450 tys. funtów w przypadku nieruchomości położonych w Londynie).
Krytycy tego rozwiązania wskazują na to, że zgodnie z założeniami programu już po upływie pięciu lat od chwili zakupu nieruchomości jej nabywca będzie mógł sprzedać ją po cenie wolnorynkowej. Twierdzą oni, że rząd chce zafundować mieszkańcom UK zainteresowanych kupnem domu loterię. Wygrają na niej ci, którym uda się załapać i kupić dom ze zniżką. Reszta może tylko stracić. I to bardzo wiele, bo — jak sugerują niektórzy eksperci — program Starter Homes może wywołać duże zamieszanie na rynku. I spowodować, że wiele osób będzie musiało ostatecznie zrezygnować z kupna nieruchomości.
Eksperci z Generation Rent obliczyli, ile będzie mógł zyskać przebiegły kupujący, który skorzysta z programu. Obecnie przeciętny dom kosztuje w UK 297 000 funtów (zgodnie z danymi przekazanymi przez Office for National Statistics). Taki dom w ramach pomocy rządowej (Starter Homes) będzie można zatem nabyć za około 238 000 funtów. Jeśli ceny domów na Wyspach wzrosną w ciągu pięciu lat od chwili nabycia nieruchomości choćby o 5% rocznie, to wartość domu wynosić będzie już nie 279 000, lecz prawie 380 000. Różnica w przypadku domów położonych w stolicy Wielkiej Beytanii będzie jeszcze większa. Generation Rent podaje, że najsprytniejsi kupujący zarobią kosztem innych nawet ponad 220 000 funtów.
Analitycy twierdzą, że pieniądze uciekną w ten sposób z rynku i trafią w ręce prywatnych osób. Tych, którym uda się „wygrać na tej miliardowej loterii” — mówią przedstawiciele Generation Rent. Betsy Dillner, dyrektor instytucji uważa, że rząd oszuka miliony Brytyjczyków, którzy skazani są na wynajmowanie mieszkania, jeśli ostatecznie wprowadzi program Starter Homes.
Program krytykują również analitycy z fundacji Shelter. Podkreślają oni, że jeśli nic się nie zmieni, to w 2020 roku ponad połowa wszystkich mieszkańców Wysp będzie mogła jedynie pomarzyć o własnym domu. Na mieszkanie pozwolą sobie tylko ci, którzy zarabiają więcej niż przeciętni przedstawiciele klasy średniej.
Dyrektor fundacji Shelter Campbell Robb mówi, że rząd faworyzuje niewielką grupę ludzi, oferując im pomoc w ramach programu Starter Homes. „Wszyscy pozostali, którym nie uda się skorzystać z programu, będą musieli nadal mieszkać w wynajmowanych mieszkaniach lub ze swoimi rodzicami, czasami nawet na długo po osiągnięciu 30. roku życia”, przestrzega.
Eksperci są zdania, że potrzebna jest debata na temat tego, jak dokładnie działać będzie program pomocowy Starter Homes. Bo w obecnej formie byłby nie do przyjęcia.
Należy również porozmawiać o tym, jak wprowadzić mechanizm, który spowodowałby, że domy z 20% zniżką mogliby kupować ci, którym taka pomoc jest najbardziej potrzebna. Bo obecnie mówi się coraz częściej o tym, że osoby posiadające najniższą zdolność kredytową na dom w ramach Starter Homes i tak nie mogłyby sobie pozwolić. Statystyki przygotowane przez ekspertów firmy Savills pokazały, że w 220 brytyjskich okręgach administracyjnych z programu Starter Homes nie skorzysta nikt z grupy osób, które najbardziej potrzebują pomocy. A w pozostałych 80 okręgach — skorzysta tylko 10% takich osób.
Wprowadzenie Starter Homes w obecnej formie doprowadziłoby do sytuacji, w której kilkaset tysięcy ludzi skorzystałoby z pomocy kosztem innych. I tylko przypadek decydowałby o tym, kto będzie wygranym, a kto straci, twierdzą analitycy.
Więcej informacji na temat samego programu znaleźć można na tej stronie internetowej.
